NUMARALI
HADİS-İ ŞERİF:
231 - (791) حدثنا
عبدالله بن
براد الأشعري
وأبو كريب. قالا:
حدثنا أبو
أسامة عن
بريد، عن أبي
بردة، عن أبي
موسى، عن
النبي صلى
الله عليه
وسلم قال:
"تعاهدوا
هذا القرآن.
فوالذي نفس
محمد بيده!
لهو أشد تفلتا
من الإبل في
عقلها" ولفظ
الحديث لابن
براد.
[ش (تعاهدوا
هذا القرآن)
أي جددوا عهده
بملازمة
تلاوته لئلا
تنسوه].
{231}
Bize, Abdullah b. Berrâd
El-Eş'arî ile Ebû Kureyb rivayet ettiler. Dediler ki: Bize, Ebû Usâme,
Büreyd'den, o da Ebû Bürde'den, o da Ebû Musa'dan, o da Nebi (Sallallahu Aleyhi
ve Sellem)'den naklen rivayet etti:
«Şu Kur'ân'ı muhafazaya
dikkat edin! Muhammedin nefsi yed-i kudretinde olan Allah'a yemin olsun ki,
Kur'an'ın (hafızalardan) kaçması, bağlı develerin boşanıp kaçmasından çok daha
şiddetlidir.» buyurmuşlar.
Hadîsin lâfızı İbni
Berrâd'indır.
İzah:
Bu hadîsleri Buhari
«Kitâbü Fedâili'l-Kur'ân» da; Tirmizî «Kırâât» da; Nesâî «Kitâbu's-Salât» da
muhtelif râvîlerden tahrîc etmişlerdir.
Bi'se: Ne çirkin oldu manasına
zemm fiilidir.
«Belki ona
unutturulmuşdur...» cümlesinden murâd; unutan kimsenin bunu söylemesi yani
«Bana unutturuldu.» demesidir. Bu söz üzerinde bir hayli münâkaşa edilmişdir.
Bâzıları «nesiye» yâni «unuttum şeklinde; bâzıları da nüssiye» yâni
«unutturuldu., diye rivayet etmişlerdir.
Kurtubî: «Nüssiye'nin
mânâsı: Âyeti ezberinde tutma hususunda kusur ettiği için unutturulmak
suretiyle cezalandırıldı.. demekdir. Nesiye ise terk etti; ona bakmadı
demekdir.» diyor.
Hâsılı bu husûsdaki zemin,
söze râci'dir. Yâni unuttum; demek yasak ediîmişdir. Çünkü bu söz ehemmiyet
vermemeyi ve gafil bulunmayı tezammun eder. Buradaki nehy kerâhet-i tenzîhiyye
içindir,
Kadı îyâz dahî şunları
söylemişdir: «Zemm, söze âid değil; hâl'e râci'dir; demek daha iyidir. Yâni
Kur'ân'i ezberleyip de sonra ondan gaflet eden ve unutan kimsenin hâli ne
fenadır...»
Bu sözden, başka bir
mânânın kasdedilmiş olması ihtimâli de vardır. Şöyle ki: Bu sözüm nesih
zamanında söylenmiş olması mümkindir.
Nebi (Sallallahu Aleyhi
ve Sellem) devrinde, bir kimse: «Ben filân âyetleri unuttum.» derse, ashâb-ı
kiram muhkem olan birçok âyetlerin unutulacağını tevehhüm edecekleri için:
«unuttum» demek, kendilerine yasak edilmiş; bu işin ancak Allah'ın izniyle
olacağı bildirilmişdîr. «Teâhedû» ve «Teahhedû» fiilleri, unutmamak için
okumaya devam etmek suretiyle, yoklama yapın; demekdir.
Bu rivayetler dahî
yukarkiler gibi Kur'ân-ı Kerîm'i ezberlemeye teşvik; unutmakdan tahzîr
sayılırlar.